Zo realiseer je wèl blijvende verbetering
Ken je het fenomeen dat je iets heel graag wilt doen maar er toch steeds niet aan begint? Of dat je juist heel voortvarend begint maar dat er onderweg iets gebeurt waardoor je toch niet doorzet?
Als je iets op een drastische manier probeert te bereiken, dan mislukt dat vaak. Je neemt je bijvoorbeeld voor om af te vallen, eerst gaat het geweldig goed en vervolgens eet je op een avond ineens je hele voorraadkast leeg.
Als je geen teleurstellingen wilt verzamelen, maar echt verbetering wilt realiseren is het belangrijk om te begrijpen waarom je jezelf tegen werkt. ‘Nee, je bent niet gek en geen gespleten persoonlijkheid en ja je kunt je zelfsabotage voor zijn!!’
De oorzaak van het uit- en afstellen van veranderingen zit in angst.
Want door veranderingen neemt angst toe. Alle veranderingen, zelfs positieve, zijn eng.
Wij zijn er gegeven onze evolutie op gericht om onze status quo te handhaven. Zo zit je brein in elkaar. Alles dat je routine (lees: veiligheid) bedreigt, alarmeert je systeem. Als je alarm wordt geactiveerd, gaat dat ten koste van jouw rationele denkvermogen.
De hersenstam (ook wel reptielbrein: ongeveer vijfhonderd miljoen jaar oud). Zorgt ervoor dat je ’s nachts in slaap valt en herinnert je hart er aan dat het moet kloppen;
Je middenhersenen (ongeveer driehonderd miljoen jaar oud).
Regelen je lichaamstemperatuur, bevatten je emoties en bepalen de vecht- of vluchtreactie in geval van gevaar (amygdala: je alarmsysteem); en
De cortex (ongeveer honderd miljoen jaar oud).
Zorgt voor het wonder van het mens zijn. Maakt beschaving, kunst, muziek en wetenschap mogelijk. Bepaalt ons rationele denken en onze impulsieve reacties.
Als je verandering wilt maar je voelt een blokkade dan speelt zich dat vaak af in je middenhersenen. Daar bevindt zich jouw alarmsysteem, de amygdala. Deze stuurt je vecht- of vluchtreactie aan.
De amygdala in onze middenhersenen is al duizenden jaren enorm belangrijk voor ons overleven. Het zet bij onmiddellijk gevaar bepaalde delen van je lichaam in werking en schakelt andere delen van je lichaam uit.
Zodat je niet blijft staan nadenken over de situatie als er een leeuw met honger naast je blijkt te staan. Dat is heel functioneel. Ook handig als je een spookrijder tegemoet komt trouwens.
Het punt is alleen wel dat de amygdala in èlk geval van angst reageert. Elke nieuwe uitdaging, elke nieuwe gelegenheid en elk nieuw verlangen roept een zekere angst op en schakelt zo de amygdala in.
Waardoor bepaalde delen van je lichaam op scherp komen te staan en je toegang tot de cortex, het denkgedeelte van je hersenen wordt beperkt en soms zelfs wordt afgesloten.
Misschien herken je dit als faalangst waarbij je jezelf in het zicht van je examen ineens moeilijk kan concentreren en antwoorden uit je geheugen lijken te zijn gewist.
Of herken je het in je voornemen om ’s avonds vaker te gaan sporten of werken, terwijl je (juist als je tijd hebt) toch steeds voor de televisie blijft hangen.
Als je iets wilt veranderen of je creatieve denken een zetje wilt geven, heb je toegang tot de cortex nodig. Als die door de amygdala wordt afgesloten blokkeer je.
minder belangrijk doel – angst omgeleid – toegang tot de cortex = succes
Gegeven je amygdala en duizenden jaren van evolutie zit de oplossing voor succesvolle verbetering daarom in hele (maar dan ook hele) kleine stappen. Met name in het begin.
Verzin een zodanig kleine stap dat je het zelf eerst bijna niet serieus kan nemen, maar die toch een duidelijk verband heeft met je gewenste doel. Als je ’s avonds wilt gaan sporten trek je bijvoorbeeld de eerste tijd alleen je sportschoenen aan en vervolgens weer uit.
Als dat goed gaat, voeg je daar een klein stapje aan toe. Dan kun je bijvoorbeeld met die schoenen naar buiten te lopen en direct weer naar binnen.
Als je meer wilt doen mag het, maar het doel voor die dag is behaald als je ze aan hebt gehad en daadwerkelijk naar buiten en weer naar binnen bent gegaan. Wees trots op jezelf, je had het ook niet kunnen doen begrijp je?
Zo bouw je het langzaam op en wordt je amygdala niet geactiveerd. De voorgenomen stap is zo klein dat het je (routine: lees je veiligheid) niet bedreigt.
Een volgende stap komt pas aan de orde als de eerdere stappen daadwerkelijk en gemakkelijk in je programma zijn opgenomen. Zodat je hersenen zich niet op angst richten maar meer op rationeel denken en creatief spel.
Bovendien worden er in je hersenen door het stap voor stap invoeren van nieuwe handelingen, de benodigde nieuwe zenuwbanen in je brein aangelegd. Die zullen ervoor zorgen dat je nieuwe gewoonte langzaam maar zeker onderdeel wordt van wie je bent.
Deze aanpak komt uit de Japanse methode voor verbetering Kaizen. Als je er meer over wilt weten is ‘De Kunst van Kaizen’ geschreven door psycholoog Robert Maurer een aanrader. Daaruit komt ook het schematische overzichtje in het blauwe blok hier boven.
Alle veranderingen, zelfs positieve, zijn eng. Als je een doel wilt bereiken kies dan voor de uiterst kleine ‘Kaizen’ stappen. Eentje tegelijk.
Hoewel het in het begin niet natuurlijk zal voelen (je wilt natuurlijk het liefst gewoon snel resultaat) zul je versteld staan van wat je ermee bereikt. Je raakt op een natuurlijke manier enthousiast en je gerealiseerde verbeteringen zijn blijvend.
Wat wil jij heel graag en welk eerste bijna nog onzichtbare beweging daar naar toe maak jij nu?
